Βιβάλντι, Αντόνιο

(Antonio Vivaldi, Βενετία 1675 – Βιέννη 1741). Ιταλός συνθέτης. Τα πρώτα του μουσικά μαθήματα τα διδάχτηκε από τον πατέρα του, που ήταν βιολιστής, και συμπλήρωσε τις σπουδές του με τον Τζοβάνι Λεγκρέντσι. Κατά καιρούς κατέλαβε πολλές μουσικές θέσεις: διευθυντής χορωδίας και έπειτα δάσκαλος βιολιού στο Νοσοκομείο του Ελέους στη Βενετία, διευθυντής εκκλησιαστικής χορωδίας στο Μιλάνο, στη Ρώμη, πάλι στη Βενετία και τέλος στη Φεράρα. Στην ιστορία της μουσικής, η σπουδαιότητα του Β. οφείλεται βασικά στο ότι στην περίπτωση του κοντσέρτο γκρόσο περιόρισε τη μέχρι τότε καταφανή αντίθεση μεταξύ σολιστικών μερών (concertino) και μερών με συμμετοχή ολόκληρης της ορχήστρας (tutti), δημιουργώντας έτσι μια ηχητική δομή, που, χάρη και σε κάποια μεγαλύτερη χρονική διάρκεια, στάθηκε αποφασιστικός παράγοντας για την κατοπινή εξέλιξη της συμφωνικής μορφής και γενικότερα της λεγόμενης φόρμα-σονάτα. Η σημασία του Β. έγκειται ακόμα και στο ότι ξεπέρασε τους ακαδημαϊκούς και συχνά περιορισμένους ορίζοντες του Κορέλι, εγκαινιάζοντας μια τεχνική σύνθεσης θαυμαστής ισορροπίας και με ανεξάντλητες πάντα δυνατότητες, χωρίς καμιά απολύτως επιτήδευση (δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι μία από τις γνωστότερες συνθέσεις του Β. λέγεται Η δοκιμασία της αρμονίας και της επινόησης). Χαρακτηριστικό ακόμη της τέχνης του Β. είναι και η ξεχωριστή φροντίδα που καταβάλλει στο πλάσιμο των τριών συνήθως μερών από τα οποία αποτελούνται τα κοντσέρτα του και που αλληλοσυμπληρώνονται χάρη σε μια ομοιογενή εσωτερική διαλεκτική. Τα τελικά μέρη (finale), που ακολουθούν συνήθως τα ενδιάμεσα σε αργό ρυθμό (adagio), αποκτούν μια ιδιαίτερη αξία και, χάρη στην κατασκευή και στην ενορχήστρωσή τους, δημιουργούν ένα θαυμαστό αντίστοιχο του αρχικού μέρους σε γοργό ρυθμό (allegro). Τέλος, τα ενδιάμεσα μέρη σε αργό ρυθμό (adagio), αν και γραμμένα με θαυμαστή μελωδική απλότητα, έχουν εξαιρετική εκφραστική ευγένεια, που μαρτυρεί μια μουσική φλέβα που ξέρει να τραγουδά και να στοχάζεται. Μεταξύ των πολυάριθμων συγχρόνων του συνθετών που αντιλήφθηκαν τη σπουδαιότητά του είναι και ο Μπαχ, ο οποίος μετέγραψε πολλά από τα κοντσέρτα του Β. Η μουσική παραγωγή του Β. είναι τεράστια. Περιλαμβάνει περίπου σαράντα όπερες, πολλά ορατόρια και προπάντων έναν πολύ μεγάλο αριθμό κοντσέρτων, με ποικίλους συνδυασμούς οργάνων σολίστ (concertino) για βιολί, βιόλα, βιόλα ντ’ αμόρε και πολλά άλλα όργανα. Το δημοφιλέστερο από όλα τα έργα του είναι ασφαλώς Οι τέσσερις εποχές. Ο Ιταλός συνθέτης Αντόνιο Βιβάλντι.